Japoński tradycyjny pawilon herbaciany
(chashitsu)
w gmachu Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie

 

Sadō, czyli Droga Herbaty

  Historia herbaty w Japonii sięga VIII w., kiedy to z Chin przywiezione zostały do Japonii nasiona herbaty oraz przyjął się zwyczaj spożywania jej jako drogocennego lekarstwa. Jednak prawdziwy początek rozpowszechnienia herbaty przypada na XII w., kiedy nowe nasiona herbaty przywiózł z Chin Eisai - wybitny mnich i założyciel zenistycznej szkoły rinzai w Japonii. Pierwsze plantacje herbaty powstały w świątyni Kōzanji w Kioto, a następnie zostały przeniesione do pobliskiej miejscowości Uji, gdzie do dziś uprawiana jest herbata najlepszej jakości.
 Początkowo sztuka podawania herbaty stanowiła jedną z modnych rozrywek. Stopniowo jednak wokół herbaty wytwarzała się kultura zarówno materialna (wyrafinowane sprzęty, budownictwo, ogrody), jak i duchowa, głęboko związana z medytacyjnym buddyzmem zen. W XV i XVI w. pojawili się mistrzowie herbaty, tacy jak Murata Shukō, a następnie Takeno Jōō, którzy kładli nacisk na rozwój duchowy. Za najważniejszego twórcę i patriarchę japońskiej Drogi Herbaty uważa się Sen no Rikyū (1522-1591). Przejął on od swoich nauczycieli i nadał pełny kształt sposobowi przyrządzania i picia herbaty w duchu wabi - wyciszenia i surowej prostoty. Od niego wywodzą się w bezpośredniej linii trzy główne rody praktykujące do dziś Drogę Herbaty: Ura-Senke, Omote-Senke oraz Mushanokoji-Senke.

Kwiaty takie jak na łące,
Węgla drzewnego tyle, żeby zagotować wodę,
Herbaty wziąć w sam raz,
Latem orzeźwiający chłód, zimą ciepło,
Czasu z zapasem,
Nawet przy pogodzie być gotowym na deszcz,
Uwagę poświęcić gościom.


[Rikyū shichisoku - Siedem zasad Sen no Rikyū, tłum. Anna Zalewska]

  Tymi słowami Sen no Rikyū - mistrz tradycyjnej Drogi Herbaty, po japońsku zwanej chadō lub sadō, opisuje wszystko to, co jest konieczne do podjęcia gości herbatą.
  Sadō - droga, czy ścieżka herbaty jest zjawiskiem złożonym, czerpiącym z różnych gałęzi sztuki, poczynając od architektury krajobrazu i ogrodnictwa, która wytworzyła specjalny typ ogrodu - roji (ogród otaczający pawilon herbaciany), poprzez architekturę samych pawilonów herbacianych, aż po sztukę kaligrafii, malarstwa, układania kwiatów, wyroby z ceramiki oraz laki i wiele innych. Droga Herbaty oznacza natomiast dążenie do rozwoju duchowego, do zgłębienia prawdy oraz kładzie nacisk na dyscyplinę duchowa, bez której nie może być mowy o zrozumieniu istoty ceremonii herbacianej. Wszak celem spotkania herbacianego nie jest jedynie nacieszenie oczu pięknem używanych utensyliów i pokoju herbacianego. Służy ono również nadrzędnemu celowi, jakim jest samo spotkanie i porozumienie, dlatego podążanie Drogą Herbaty oznacza również kultywowanie w sobie otwartości i życzliwości. Chashitsu zaś jest miejscem, gdzie dawniej samurajowie nie mogli wejść z mieczami, miejscem, gdzie spotkać się mogą wielcy i mali, i gdzie wszyscy traktowani są z jednakowym szacunkiem.


Strona główna     Sadō, czyli Droga Herbaty    O pawilonie    Zwiedzanie
Prezentacje ceremonii herbaty     Kursy ceremonii herbaty     Archiwum    Kontakt

(C) Polska Fundacja Japonistyczna